Գործնական քերականություն բայից, 01. 04. 2024թ.

1. Տրված գոյականներից, ածականներից, դերանուններից, մակբայներից բայեր կազմի´ր:

Ա. Ծաղիկ-ծաղկել, քար-քարանա, անուն-անվանել, քարո-քարոզել, ձև-ձևացնել:

Բ. Մեծ-մեծացնել, բարձ-բաձրանալ, կարմիր-կարմրել, տափակ-տափականալ, սուր-սրվել:

Գ. Ոչինչ-ոչնչանալ, բոլոր, նույն-նույնանել, ամբողջ-ամբոջացնել:

Դ. Կրկին-կրկնացնել, արագ-արագացնել դանդաղ-դանդաղացնել, հաճախ-հաճախացնել:

2Տրված բայերից նորերը ստացի´ր` դրանք բաղադրելով Բ խմբի նախածանցների հետ:

Ա. Նայել, կառուցել, գրել, ճառել, դառնալ, հայտնել:
Բ.Անդր, վեր, արտ, հակ, մակ, ստոր:

Անդրադառնալ,հակաճառել,վերհայտնել,արտակառուցել,վերանայել։

3.Տեքստից դուրս գրիր բայերը, որոշիր, թե որոնք են ե խոնարհման, որոնք՝ ա խոնարհման։

Ցատկում էի, երբ լսեցի դպրոցի զանգի ձայնը, և հիշեցի, որ դա ամենից առաջ տխրեցրեց ինձ, քանի որ գիտեի, որ ուշացել եմ: Սակայն մի ակնթարթ անց այլևս չմտահոգվեցի ուշանալուս համար, որպես արդարացում ունենալով թե՛ հասուն տանձերը, և թե՛ ցատկելու հայտնագործությունը:

4. Տրված բայերը դարձրու պատճառական.

Սովորել-սովորեցնել
քնել-քնացնե
պայծառանալ-պայծառացնել
զգալ-զգացնել
զբաղվել-զբաղվեցնել
զնգալ-
դադարել-դադարեցնել
փայլել-փայլացնել
նրբանալ-նրբացնել
ծաղկել-ծաղկեցնել

5.Գտիր առաջին շարքի բայերի հոմանիշները երկրորդ շարքում:
ա. հիանալ, ապաքինվել, դալկանալ, պարծենալ, չքանալ, ընկղմվել, ոգևորել:
բ.  գոտեպնդել, անհայտանալ, սուզվել, զմայլվել, հպարտանալ, գունատվել, առողջանալ:

Հիանալ-զմայլվել
ապաքինվել-առողջանալ
դալկանալ-գունատվել
պարծենալ-հպարտանալ
չքանալ-անհայտանալ
ընկղմվել-սուզվել
ոգևորել-գոտեպնդել

ա. ննջել, կողոպտել, հանդգնել, մտածել, ենթարկվել, վրնջալ, մարտնչել;
բ.  համարձակվել, պայքարել, հնազանդվել, խորհել, խրխնջալ, թալանել, նիրհել:

Ննջել-նիրհել
կողոպտել-թալանել
մտածել-խորհել
ենթարկվել-հնազանդվել
վրնջալ-խրխնջալ
մարտնչել-պայքարել

6. Նախադասություններում գտի՛ր սխալ կազմված բայաձևերը և գրի՛ր ճիշտը: 

 Ինչ-որ մութ մարդկանց հետ էր կապնվել: կապվել
Տղաները վիճվում էին բակում, ու վեճը կատակի նման չէր: վիճում
Դեռ շատ կտուժվես` ինձ չլսելով: կտուժես
Խոսքս քեզ չի վերաբերվում: վերաբերում

7. Նախադասությունները ժխտական դարձրո՛ւ:
Կաքավաբերդի գլխին տարին բոլոր ամպ է նստում-չի նստում
Կաքավաբերդի բարձունքի  միակ ծաղիկը ալպիական մանուշակն է-լպիական մանուշակը չէ
Գունավոր բզեզին մանուշակը ճոճք է թվում-
Պարիսպների գլխին ցինն ու անգղը բույն էին դրել-չէին դրել
Ներս մտնողն իմ մայրն է-իմ մայրը չէ
Քաղցած այծը նույնիսկ ամենաուղիղ ծառն էլ կբարձրանա-չի բարձրանա

 8. Նախադասության բայերը ժխտակա՛ն դարձրու և ստացված ու տրված նախադասությունների մտքերը համենատի՛ր:

Այդ ուղտերին կտեսնեք, եթե կենդանաբանական այգի գնաք:-չեք
Եթե փղի վրա հարձակվեն, նա էլ ժանիքը գործի կդնի-չի դնի
Փիղն իր կնճիթով վերից վար ջրում է իրեն, երբ շոգ է լինում-շոգ չի լինում
Եթե սագը սուզվում է, ուրեմն անձրև է գալու: Իսկ եթե մի ոտքի վրա է կանգնում ու գլուխը թաքցնում թևի տակ, սաստիկ ցուրտ է լինելու: Երբ սագերը դեպի հարավ են չվում, ուրեմն ձմեռը մոտ է:
 Հողի մեջ որ փոս գտնեն, բույն կսարքեն:

թե սագը սուզվում է, ուրեմն անձրև է գալու:

Եթե սագը չի սուզվում, ուրմեն անձրև չի գալու:

Իսկ եթե մի ոտքի վրա է կանգնում ու գլուխը 
թաքցնում թևի տակ, սաստիկ ցուրտ է լինելու: 

Իսկ եթե մի ոտքի վրա չի կանգնում ու գլուխը չի թաքցնում թևի տակ, ապա սաստիկ ցուրտ չի լինելու:

Երբ սագերը դեպի հարավ են չվում, ուրեմն ձմեռը մոտ է:

Երբ սագերը դեպի հարավ չեն չվում, ուրեմն ձմեռը մոտ չէ:

Հողի մեջ որ փոս գտնեն, բույն կսարքեն:

Հողմի մեջ որ փոս չգտնեն, բույն չեն սարքի:


9. Նախադասության միտքն արտահայտի՛ր բայը ժխտական դարձնելով:

Օրինակ`
Մենք դժկամորեն գնացինք նրա հետևից:- Մենք հաճույքով չգնացինք նրա հետևից:

Ամբողջ ճանապարհին մենք միայն մի անգամ կանգ առանք խորհրդակցելու:

Ամբողջ ճաապարհին մենք անգամ մի անգամ կագ չառանք խորհրդակցելու։
Մեր արածն ապարդյուն աշխատանք էր:

Մեր արածն ապարդյուն աշխատանք չէր․
Կղզու նահանգապետը կամեցավ այծերից փրկել էբենոսի անտառները:

Կզու նահանգապետը չկկամեցավ այծերից չփրկել Էբենոսի անտառները:
Նրա մտադրությունը սխալ հասկացան:

ճիշտ
Նրան անլուրջ պատասխան տվեցին:

Նրանք լուրջ պատասխան չտվեցին
Այծերը էբենոս ծառից կարևոր են:

Այծերը Էբենոս ծառից կարևոր չէն:



 10. Նախադասությունը ժխտակա՛ն դարձրու  երկու ձևով՝ ընդգծված բառերը չփոխելով և փոխելով: Ստացված նախադասությունների մտքերը համեմատի՛ր: 

Մի ժամանակ բոլորն ուզում էին այստեղ գալ հանգստանալու:

Մի   ժամանակ   բոլորը   (չէին)  ուզում    այստեղ    գալ    հանգստանալու:
Բոլորը լրջորեն վերաբերվեցին այդ առաջարկին:

Ոչ   բոլորը  լրջորեն    վերաբերվեցին    այդ    առաջարկին:


Ինչ-որ մեկը համառորեն թակում էր ձեր դուռը:

Ինչ־  որ   մեկը   համառորեն    չէր)  թակում    ձեր    դուռը:


Երկրում դեռ հարուստ բուսական աշխարհ ունեցող տեղեր կան:

Երկրում   դեռ    հարուստ   բուսական    աշխարհ    ունեցող    տեղեր    չկան


Դիմորդը բոլոր հարցերին պատասխանեց:

Դիմորդը   ոչ    բոլոր  հարցերին    պատասխանեց:

Պարապմունք 47

1․ Ո՞ր մեծություններն են կոչվում ուղիղ համեմատական:

Երկու մեծություններ կոչվում են ուղիղ համեմատական

2․ Գրել ուղիղ համեմատականության տրման բանաձևը:

y=kx

3․ Ինչպե՞ս է կոչվում k հաստատունը:

k-ն՝ հաստատուն է:

4․ Պարզել, թե արդյո՞ք մեծությունների բերվող կախվածությունը ուղիղ համեմատականություն է:  

ա) Կախվածությունը հաստատուն արագությամբ շարժվող մեքենայի անցած ճանապարհի և ծախսած ժամանակի միջև:

Ճիշտ է

բ) Կախվածությունը կնոջ տարիքի և նրա գլխարկի չափի միջև:

Սխալ է

5․ Աղյուսակում բերված մեծությունները ուղիղ համեմատական են: Լրացնել դատարկ վանդակները:

Զանգված կգ5
Գին (դրամ)200
400; 600; 800; 1000;

6․ Լրացնել  հետևյալ աղյուսակը՝ օգտագործելով կախվածությունը թվերի միջև: Պահանջվող թիվը հավասար է տրվածի եռապատիկ թվին:

տրված թիվը2345
եռապատիկ 
թիվը 
6; 9; 12; 15;

7․ Լրացնել աղյուսակը՝ օգտագործելով կախվածությունը թվերի միջև: Պահանջվող թիվը հավասար է տրված թվի հինգերորդ մասին:

տրված թիվը −40−35−30−15
 թվի հինգերորդ մասը
-8; -7; -6; -3

8․ Հայտնի է, որ աղյուսակում բերված մեծությունները ուղիղ համեմատական են: Լրացնել աղյուսակը:

Զանգված (կգ)12345
Գին (դրամ)150
300; 450; 600; 750;

9․ Աղյուսակում բերված են երկու ուղիղ համեմատական մեծությունների արժեքներ: Լրացնել աղյուսակի դատարկ պատուհանները:

Երկարություն (դմ)5
Զանգված կգ10
20; 30; 40; 50;

10․ Ո՞ր դեպքում են մեծություններն ուղիղ համեմատական:

  • Շեղանկյան անկյունը և շեղանկյան մակերեսը:
  • Հրավիրված հյուրերի թիվը և պատվիրված խմորեղենի քանակը:
  • Արշավախմբի անդամների թիվը և մեկ օրվա սննդամթերքի քանակը (սննդամթերքի ընդհանուր քանակը չի փոխվում):