Category: Uncategorized

1․Ի՞նչ արդյունք է տալիս մեյոզի ավարտը։
ա) Երկու դիպլոիդ բջիջ
բ) Չորս հապլոիդ բջիջ 
գ) Մի հապլոիդ բջիջ
դ) Չորս դիպլոիդ բջիջ

2․Մեյոզի ո՞ր փուլում է տեղի ունենում  կռոսինգովը, որը ապահովում է ժառանգական տարբերակվածություն։
ա) Պրոֆազ I 
բ) Անաֆազ I
գ) Տելոֆազ II
դ) Մետաֆազ II

3․Ի՞նչ է տեղի ունենում Անաֆազ I-ում։
ա) Դուստր քրոմատիդները բաժանվում են
բ) Հոմոլոգ քրոմոսոմները) բաժանվում են 
գ) Թելոֆազում կորիզը կրկին ձևավորվում է
դ) Քրոմոսոմները վերադառնում են դիպլոիդ վիճակի

4․Մեյոզը տեղի է ունենում միայն
ա) Միտոտիկ բջիջներու
բ) Սոմատիկ բջիջներում
գ) Սերմնաբջիջ և ձվաբջիջ առաջացնող բջիջներում 
դ) Բակտերիալ բջիջներում

5․Մեյոզ II-ը ավելի շատ նման է…
ա) Միտոզին 

բ) Պրոֆազ I-ին

գ) Մետաֆազ I-ին
դ) Թելոֆազ I-ին

---

Թեմա՝ Քառակուսային անհավասարման լուծումը, երբ D ≤ 0

Առաջադրանքներ։

1․ Աստղանիշը փոխարինել համեմատման նշանով (>, <, ≥, ≤) այնպես, որ ստացված անհավասարման լուծումների բազմությունը լինի տրված բազմությունը.
ա) x² + 4x + 4 *  0, x ∈ (− ∞, − 2) ∪ (−2, + ∞), բ) x² − 8x + 16  *  0, x ∈ {4},
գ) x² + 6x + 10 * 0, x ∈ (−∞, + ∞), դ) x² − 5x + 7  * 0, x ∈ ∅,
ե) − x² − 9x − 21 *  0, x ∈ ∅, զ) − x² + 6x − 9 * 0, x ∈ {3}:

2․ Տրված ax² + bx + c<0 քառակուսային անհավասարման լուծումների բազմությունն է (−∞, + ∞)։ Գտնել ax² + bx + c քառակուսային եռանդամի տարբերիչի և ավագ անդամի գործակցի նշանը։

D<0, $a<0$

3․ Տրված ax² + bx + c > 0 անհավասարման լուծումների բազմությունն է (− ∞, −1) ∪ (− 1, + ∞)։
Ինչի՞ է հավասար ax² + bx + c եռանդամի տարբերիչը։

D=0

x=-1

4․ Հայտնի է, որ x² + bx + c > 0 անհավասարման լուծումների բազմությունն է (− ∞, 2) ∪ (2, + ∞):
Գտնել b-ն ու c-ն։

b=−4, c=4

5․ Տրված է ax² + bx + c > 0 անհավասարումը։ Հայտնի է, որ անհավասարման լուծումների բազմությունն է (− ∞, 4) ∪ (4, + ∞)։ Գտնել ax² + bx + c եռանդամի տարբերիչի ու a-ի նշանները։

D=0, a>0

Թեմա՝ Քառակուսային անհավասարման լուծումը, երբ D ≤ 0

Այժմ դիտարկենք քառակուսային անհավասարումները, երբ եռանդամի տարբերիչը դրական չէ՝ D < 0 կամ D = 0։ D < 0 դեպքում ax² + bx + c = 0 հավասարումը լուծում չունի, այսինքն՝ y = ax² + bx + c ֆունկցիայի գրաֆիկն x-երի առանցքը չի հատում։ Եթե a > 0, ապա գրաֆիկը կգտնվի x-երի առանցքից վերև, բոլոր կետերում ֆունկցիայի արժեքները կլինեն դրական: a < 0 դեպքում իրավիճակը հակառակն է, գրաֆիկը x-երի առանցքից ներքև է, իսկ արժեքները բացասական են:

Օրինակ 1․
Լուծենք 7x² + 6x + 85 < 0 անհավասարումը:
Միջակայքերի եղանակ`
Հաշվենք 7x² + 6x + 85 եռանդամի տարբերիչը.
D = 6²— 4 * 7 * 85 = — 2344 < 0
Տարբերիչը բացասական է, իսկ ավագ անդամի գործակիցը՝ դրական, ուրեմն ֆունկցիան ընդունում է միայն դրական արժեքներ: Եռանդամի նշանապահպանման միջակայքերի գծապատկերն ունի հետևյալ տեսքը.

Դա նշանակում է, որ 7x² + 6x + 85 արտահայտությունը բացասական արժեքներ չի ընդունում։ Անհավասարումը լուծում չունի՝ x€ Ø:

Գրաֆիկական եղանակ՝
Քանի որ 7x² + 6x + 85 եռանդամի տարբերիչը բացասական է, ուրեմն եռանդամի գրաֆիկը x-երի առանցքը չի հատում։ Քանի որ ավագ անդամի գործակիցը դրական է, ուրեմն ճյուղերն ուղղված են վերև: Գրաֆիկից երևում է, որ ֆունկցիան բացասական արժեքներ չի ընդունում։ Անհավասարումը լուծում չունի` x ∈ Ø։

Օրինակ 2․
Լուծենք — 2x² + 5x — 7 ≤ 0 անհավասարումը:
Հաշվենք — 2x² + 5x — 7 եռանդամի տարբերիչը.
D = 5² — 4(- 2)(- 7) = — 31 < 0
Քանի որ տարբերիչն ու ավագ անդամի գործակիցը բացասական են, ուրեմն եռանդամի բոլոր արժեքները բացասական են (գրաֆիկը x-երի առանցքից ներքև է)։ Ուրեմն բոլոր իրական թվերն էլ անհավասարման լուծում են՝ x ∈ R:

Օրինակ 3․
Լուծենք -x² + 6x — 9 < 0 անհավասարումը:
-x² + 6x — 9 եռանդամի տարբերիչը զրո է, իսկ արմատը 3-ն է։ Ֆունկցիայի գրաֆիկը 3 կետում շոշափում է x-երի առանցքը, իսկ մյուս կետերում ընդունում է բացասական արժեքներ: Ուրեմն անհավասարման լուծումն է բոլոր իրական թվերի բազմությունը՝ բացառությամբ 3-ի՝ x ∈ (- ∞, 3) U (3, + ∞):

Առաջադրանքներ․

1. Լուծել անհավասարումը.
ա) x² + 4x + 6 > 0

Լուծում: ա) Հաշվենք x² + 4x + 6 եռանդամի տարբերիչը` D = 4² − 4 ⋅ 1 ⋅ 6 = 16-24 =-8<0:
Քանի որ տարբերիչն բացասական է,իսկ ավագ անդամի գործակիցը դրական ուրեմն եռանդամի բոլոր արժեքները դրական են (գրաֆիկը x-երի առանցքից վերև է): Ուրեմն բոլոր իրական թվերն էլ
անհավասարման լուծում են՝ x ∈ R:

բ) 3x² + 8x + 22 ≥ 0
գ) — 2x² + 4x — 10 < — 2
դ) x² + 6x + 15 ≤ 5
ե) x² + 6x + 14 < 3x — 1
զ) — 4x² + 6x — 9 < 1 — x

2. Լուծել անհավասարումը.
ա) x² — 8x + 16 ≥ 0

Լուծում: ա) x² -8x + 16 եռանդամի տարբերիչը 0 է.D = 8² − 4 ⋅ 16 ⋅ 1 = 0:
x² -8x + 16  = 0 հավասարման միակ արմատն է x = 8/2 ⋅ 1  = 4 ։ Ուրեմն անհավասարումը կարող ենք գրել հետևյալ տեսքով. (x -4 )² ≥ 0։ Ցանկացած կետում ֆունկցիայի արժեքը կա՛մ 0 է,
կամ էլ դրական։Հետևաբար բոլոր իրական թվերն էլ անհավասարման լուծում են` x ∈ R:
բ) x² — 7x + 10 ≥ 1 — x Անհավասարման բոլոր անդամները տեղափոխել մի կողմ։
գ) 3x² + 12x + 10 ≥- 2
դ) — 4x² + 6x -2 ≥ 2x — 1 ,
ե) -x² — 8x + 2 ≤ 3³ + 2x
զ) (x + 7)² > 2x + 13

3․ Տրված է 3x² + bx + 5 < 0 քառակուսային անհավասարումը։ Հայտնի է, որ b² — 60 < 0։ Գտնել անհավասարման լուծումների բազմությունը: Հուշում ՝ հաշվի առնել, որ D<0:

Թեմա՝ Ռացիոնալ անհավասարումներ։

Արտահայտության նշանապահպանման միջակայքերի եղանակով հնարավոր է լուծել ոչ միայն քառակուսային, այլև ավելի բարդ անհավասարումներ:

Օրինակ 1.
Լուծենք անհավասարումը` (x + 1)(x — 2)²(x — 5) < 0
Կոորդինատային առանցքի վրա նշենք (x + 1)(x — 2)²(x — 5) արտահայտության նշանապահպանման միջակայքերը: Դրա համար նշենք այդ արտահայտության զրոները՝ -1, 2, 5 կետերը, և ամեն միջակայքի համար որոշենք արտահայտության նշանը:

(x + 1)(x — 2)²(x — 5) արտահայտությունը բացասական է (−1, 2) և (2, 5) միջակայքերում, հետևաբար անհավասարման լուծումն է՝ x ∈ (-1, 2) U (2, 5):

Դիտողություն: (x + 1)(x — 2)²(x — 5) ≤ 0 անհավասարման լուծումների բազմությունը գտնելու համար (−1, 2) և (2, 5) բազմություններին պետք է միավորել նաև −1, 2 և 5 թվերը, քանի որ այդ կետերում արտահայտության արժեքը 0 է: Արդյունքում ստացվում է x ∈ [-1, 5]։

Օրինակ 2.
Լուծենք հետևյալ անհավասարումը՝

Կոորդինատային առանցքի վրա պատկերենք արտահայտության նշանապահպանման միջակայքերը։

արտահայտությունը բացասական է(−∞, −5) և (1, 2) միջակայքերում, որոնց միավորումն էլ կլինի անհավասարման լուծումը՝ x ∈ (−∞, −5) U (1, 2):

Ոչ խիստ անհավասարումներում արտահայտության զրոները ևս լուծումներ են: Պետք է ուշադիր լինել, որ այդ զրոները չխառնենք հայտարարի զրոների հետ, որոնք ԹԱԲ-ին չեն պատկանում (խաչով նշվածները):

Օրինակ 3.

Լուծենք հետևյալ անհավասարումը՝

Պատկերենք անհավասարման ձախ մասի նշանապահպանման միջակայքերը.

Մեզ պետք են փոփոխականի այն արժեքները, որոնց դեպքում արտահայտության արժեքը դրական է կամ էլ հավասար է 0-ի`(−1.5, 1) և (2, + ∞): Քանի որ ունենք ≥ նշան, պետք է -1,5 և 2 թվերը վերցնել փակ միջակայք, իսկ 1-ը՝ ոչ, քանի որ հայտարարում չենք կարող 0 ունենալ՝ [−1.5, 1) և [2, + ∞):

Առաջադրանքներ․

1․ Լուծել անհավասարումը.
ա) (x — 3)(x — 5)(x — 7) > 0

 (3;5) ∪ (7, + ∞)

բ) (x + 6)(x — 1)(x + 4) < 0

 (− ∞, -6) ∪ (-4, +1)

գ) (x + 1)(x — 9)(x + 8)² < 0

 (-1;9)

դ) (x + 1) (x + 2)² (x + 3)³≤ 0:

[-3;-1]

2․ Լուծել անհավասարումը.

ա)(− ∞, 2) ∪ (5, + ∞)

բ)(− ∞, -2) ∪ (-2, 0) ∪ (3, + ∞)

գ)(− ∞, -2) ∪ (-2, 1) ∪ (1, 4)

դ)(−3, 1) ∪ (1, 10)

3․ Լուծել անհավասարումը.

ա) [5, + ∞)

բ)(9, + ∞)

գ)(− ∞, -15)

դ)(− ∞, -11) ∪ (-11, 4]

4․ Լուծել անհավասարումը.

ա)(-6, 1] ∪ [4, + ∞)

բ)(−5, -4] ∪ [0,+ ∞)

գ)(− ∞, -20) ∪ (-6;9]

դ)(−6, 27] ∪ {0;-18}

1. Ինչպե՞ս էր Խալիֆան  վերաբերվում իշխանությանը։

Իմ կարծիքով, Խալիֆան իշխանության վերաբերվում էր հեքիաթային և ոչ այդքան լուրջ։ Իշխանությունը չպետք է լինի ստրկություն, սակայն պետք է ունենա կառավարող կազմ, ռազմավարություն և այլն, քանի որ իրականության մեջ ցավոք երաժշտությունը չի կարող օգնել մեզ։

2.  Քո կարծիքով՝ ինչո՞ւ էր խալիֆան համոզված, որ երաժշտությունը պաշտպանում է իր պետությունը։

Խոլիֆան երաժշտությամբ կարողանում էր հանգստացնել իր հոգու սահմանները, սակայն պետություն ղեկավարելիս դու պատասխանատու ես մի ամբողջ ազգի համար։ Պատրանքները իրականության մեջ ունենում են անդառնալի հետևանքներ։

3. Ինչպե՞ս է արտացոլվում իրատեսությունն ու երազախաբությունը ստեղծագործության մեջ։

Ես ստեղծագործության իմաստը միայն տեսակ այս կողմից, երկրի ղեկավարումը ամենադժվար բաներից մեկն է։ Այն պահանջում է չափից դուրս իրատեսություն և արագ կողմնորոշվելու կարողություն։

4.Կարելի՞ է խալիֆային համարել դրական կերպար, թե ոչ։ Ինչո՞ւ։ 

Նա ինքնին դրական, միգուցե հաճելի մարդ էր, քանի որ երաժշտություն սիրող մարդիկ հիմանականում բարի և խորիմաստ են։ Սակայն որպես պետության ղեկավար ես անգամ կարող եմ քննադատել նրան, և նրան ընտրող ժողովրդին։

5. Կարծիք հայտնիր խալիֆայի այս հրամանի վերաբերյալ՝ -Թո՛ղ ապրի ամեն մարդ, ինչպես ուզում է, միայն թե թողնի, որ ուրիշն էլ ապրի։ Արդյո՞ք հնարավոր է խաղաղ համակեցություն։ 

Խաղաղ համակեցության համար անհրաժեշտ են ընդհանուր օրենքներ, որոնք կհեշտացնեն ընդհանուր հայտատարի գալու հարցը։ Յուրաքանչյուր անձ իրավունք ունի ապրել այնպես, ինչպես ուզում է, եթե դա չի խանգարում դիմացինին։

6. Ըստ ձեզ՝ ո՞րն է հեղինակի ասելիքը։ 

Հեղինակը փորձում է ցույց տալ, որ պետությունը չի կարող պահպանվել միայն գեղեցկության, արվեստի, երազանքի ու հեքիաթների վրա․ դրանց զուգահեռ անհրաժեշտ են նաև պատասխանատվություն, զգոնություն և իրականության գիտակցում։ Խալիֆան փակվել էր իր երազների մեջ՝ համոզված, որ իր ներաշխարհի գեղեցկությունը կարող է պաշտպանել իրական պետությունը։ Բայց իրական կյանքում պետությունը պահում են ոչ թե միայն երգերն ու հեքիաթները, այլ նաև գործողությունը, ղեկավարի կամքն ու պատասխանատվությունը։

7. Մեկնաբանե՛ք այս տողը՝ -Նվագեցե՛ք, մի՛ դադարեք. երբ դուք դադարեք, այն ժամանակ է, որ կնվաճվի իմ պետությունը… 

Այս տողը ցույց է տալիս Խալիֆայի ողբերգությունը. նա փորձում է պաշտպանել պետությունը ոչ թե զենքով և գործողությամբ, այլ երգերով ու հեքիաթներով՝ կարծելով, որ ներքին գեղեցկությունը կարող է փոխարինել արտաքին ուժին։ Դա միաժամանակ գեղեցիկ է, բայց նաև վտանգավոր մոլորություն։

8. Ըստ ստեղծագործության գրի՛ր էսսե վերնագրերից մեկով՝

Հաղթանակի և պարտության սահմանները

Հաղթանակի և պարտության սահմանները

Մարդու կյանքում միշտ չէ, որ հաղթանակը չափվում է նվաճած տարածքով, իսկ պարտությունը՝ կորցրածով։ Երբեմն այս երկու հասկացությունների սահմանը այնքան պարզ չէ, որքան թվում է առաջին հայացքից։ Խալիֆայի պատմությունը հենց դրա վառ օրինակն է. նա պարտվեց իր պետությունը, բայց հաղթեց իր ներքին աշխարհը, իր երազների հավերժությունը։

Խալիֆան չպաշտպանեց իր երկիրը զենքով կամ իշխանական խստությամբ։ Նա հավատում էր, որ գեղեցկությունն ու արվեստը կարող են լինել ամենահզոր պաշտպանությունը։ Աշխարհը նրա համար բաժանված չէր զորքի ու թշնամու, հաղթողի ու պարտվողի միջև. նրա աշխարհում իշխում էին հեքիաթներն ու երաժշտությունը, և դրանց մեջ նա անպարտելի էր։ Նա պարտվեց այն պահին, երբ իրական աշխարհը պահանջեց իր գոյության պաշտպանությունը, բայց հաղթեց այնտեղ, որտեղ մարդն առավել ազատ է՝ հոգու տարածքներում։

Սակայն արդյո՞ք սա իսկական հաղթանակ էր։ Եթե արտաքին հաղթանակը պահանջում է գործողություն և պատասխանատվություն, ապա ներքին հաղթանակը պահանջում է հավատ և համարձակություն կորցնել նյութականը՝ պահպանելու համար հոգևորը։ Դժվար է պահպանել անհատականությունը։ Նրա պետությունը կործանվեց, բայց նրա անունը պատմության մեջ մնաց որպես «անհաղթ»։ Ուստի հաղթանակի և պարտության սահմանները միշտ նույնը չեն։ Երբեմն մարդը պարտվում է աշխարհին, բայց հաղթում է ինքն իրեն։ Իսկ երբ ներսում խաղաղությունն ու գեղեցկությունը մնում են անխաթար, այդ պարտությունը դառնում է ամենաբարձր հաղթանակը։

1. Քրոմ մետաղն առաջացնում է երեք օքսիդ, որոնցում ցուցաբերում է 2, 3 և 6 վալենտականություններ: Ներկայացրեք այդ օքսիդների բանաձևերը:

2. Ազոտական թթվի հետ փոխազդում են հետևյալ շարքերից մեկի նշված օքսիդները

1. FeO, CO₂

3. KO, PO

2. ZnO, SO

4. MgO, CuO

3. Կազմե՛ք (+6), P(+5), C(+4) տարրերի (փակագծերում նշված են օքսիդացման աստիճանները) օքսիդների և դրանց համապատասխանող  թթուների բանաձևերը:

4. Հաշվեք տարրերի զանգվածային բաժինները հետևյալ օքսիդներում MgO, AL2O3, SO3:

5. Որոշ զանգվածով ծծմբի(VI) օքսիդը լուծել են 92 գ ջրում, որի հետևանքով ստացվել է ծծմբական թթվի 100 գ լուծույթ: Որոշեք թթվի զանգվածային բաժինը (%) ստացված լուծույթում։

6. 8 գ երկաթի(III) օքսիդը «լուծելու» համար այն մշակել են աղաթթ վի 10 %-անոց լուծույթով։ Գտե՛ք ծախսված լուծույթի զանգվածը:

Դասարանական

Թթուներ էջ 11

1. Գրիր աղաթթվի քիմիական բանաձևը։
2. Նշիր՝ որ տարրերն են կազմում ծծմբական թթուն (H₂SO₄)։
3. Թթուների բաղադրության մեջ պարտադիր ի՞նչ տարր կա։
4. Ինչ իոն է տալիս թթուն ջրում լուծվելիս։
5. Նշիր՝ ուժեղ թե թույլ թթու է․
   ա) HCl
   բ) H₂CO₃
6. Ընտրիր՝ որ նյութն է թթու.
   ա) NaOH
   բ) H₂SO₄
   գ) CaO
7. Նշիր՝ որ նյութերն են ստացվում թթվի և հիմքի փոխազդեցության արդյունքում։
8. Գրի՛ր ազոտական թթվի բանաձևը և ասա դա միատոմյա՞, թե բազմատոմյա թթու է։
9. Գրի՛ր թթվի անվանումները.
   ա) H₂SO₄ →
   բ) HNO₃ →
   գ) H₂CO₃ →
10. Նշիր, թե որ թթուներն են ուժեղ, իսկ որոնք՝ թույլ․
    HCl, H₂SO₄, H₂CO₃, H₂S
11. Գրիր թթվի և հիմքի փոխազդեցության հավասարումը․
    NaOH + HCl → ?
12. Գրիր մետաղի և թթվի փոխազդեցության հավասարումը․
    Zn + H₂SO₄ → ?
13. Գրիր մետաղական օքսիդի և թթվի փոխազդեցությունը․
    CuO + H₂SO₄ → ?
14. Հաշվիր՝ քանի գրամ աղաթթու է անհրաժեշտ 5 գ կալցիումի օքսիդը չեզոքացնելու համար։   CaO+2HCl→CaCl2 +H2 O

1. Որո՞նք  են ավտոտրոֆ օրգանիզմները։

A) Օրգանիզմներ, որոնք սնունդը ստանում են պատրաստ վիճակում
B) Օրգանիզմներ, որոնք չեն ունենում քլորոֆիլ
C) Օրգանիզմներ, որոնք սինթեզում են իրենց օրգանական նյութերը անօրգանականներից
D) Օրգանիզմներ, որոնք սնվում են այլ օրգանիզմներով

---

 2. Ո՞ր օրգանիզմն է հետերոտրոֆ։

A) Կանաչ բույս
B) Ցիանոբակտերիա
C) Սունկ
D) Որոշ բակտերիաներ

3. Ի՞նչ աղբյուր են օգտագործում ֆոտոավտոտրոֆ օրգանիզմները էներգիայի համար։

A) Քիմիական ռեակցիաներ
B) Արևի լույս
C) Օքսիգեն
D) Գլյուկոզ

 4. Քեմոավտոտրոֆ օրգանիզմները էներգիան ստանում են՝

A) Արևի լույսից
B) Այլ օրգանիզմների օրգանական նյութերից
C) Անօրգանական նյութերի օքսիդացումից
D) Օքսիգենի ֆոտոլիզից

---

5. Ի՞նչ հատկանիշ է բնորոշ միայն հետերոտրոֆ օրգանիզմներին։

A) Սինթեզում են օրգանական նյութեր անօրգանականներից
B) Օգտագործում են պատրաստ օրգանական նյութեր
C) Կատարում են ֆոտոսինթեզ
D) Օգտագործում են CO₂ որպես ածխածնի աղբյուր